Türkiye’de Siyasal Parti Tipolojileri

Siyasal partiler, içinde bulunduğu siyasal, toplumsal ve ekonomik koşullarda kimliğini inşa eden ve aynı zamanda bu koşulları dönüştüren örgütlenmelerdir. “Etkileyen ve etkilenen” yapıları gereği siyasal partiler literatürde sıklıkla incelenmiş ve çeşitli sınıflandırmalar yardımıyla anlaşılmaya çalışılmıştır. Var olan siyasal partiler üzerinde yapılan gözlemleri sistematik bir biçimde inceleyerek modeller ortaya koyan siyasal parti tipolojileri bu sınıflandırmaların önemli bir kısmını oluşturmuştur. Literatürdeki siyasal parti tipolojileri genellikle Avrupa temelli partiler üzerinden şekillendirilmiştir. Bu sınıflandırmalarda ortaya çıkan modeller Avrupalı örneklerinden farklı dinamiklerde örgütlenen Türk siyasal partilerini açıklamakta ise belli noktalarda yetersiz kalmıştır.
Bu eser, kendine özgü koşullarını ve deneyimlerini de dikkate alarak Türk siyasal partilerinin nasıl tipolojileştirilebileceği sorusundan hareketle Türk siyasal partileri için bir tipoloji denemesi sunmaktadır. Eserde, 1946'dan günümüze kadar devam eden süreçte parlamentoda temsil görevini üstlenen Türk siyasal partileri analiz edilmektedir. Bu bağlamda öncelikle kurulan analiz modelinde Gunther ve Diamond'ın tipolojisinde kullanılan ana kriterler Türk siyasal hayatının temel dinamiklerine göre belirlenen alt değişkenler ile yeniden yorumlanmaktadır. Ardından Türk siyasal partileri için öne çıkan benzerliklerin temel alındığı bir tipolojik model oluşturulmakta ve seçilen partiler bu analiz modeline göre incelenerek tipolojik olarak sınıflandırılmaktadır.
Eser, Türk siyasal partileri için ortaya koyduğu analiz modeli ve tipoloji denemesi ile Türk siyasal partileri literatüründe tespit edilen eksiği gidermeye yönelik bir adım niteliğindedir. Eserin, bu alanda yapılacak yeni çalışmalar için de esin kaynağı olması hedeflenmektedir.